Het voor eigen gewin beïnvloeden van de prijs is iets dat al sinds jaar en dag gebeurd. Deze marktmanipulatie komt ook voor bij NFT’s en crypto’s en heet washtrading. Maar wat is het en hoe werkt het precies?
Marktmanipulatie
“Dit komt voor wanneer je als koper of verkoper van iets geen zuiver beeld wil geven van de markt. Er wordt een product aangekocht of verkocht zonder dat het doel is om het te houden of te gebruiken. Het doel is om de prijs te manipuleren”, zegt analist Bert Slagter van Bitcoin Alpha Maarten van Borst van het advieskantoor Numbers geeft ook een concreet voorbeeld van de marktmanipulatie. Hij vergelijkt het met een markt in de stad. “Er wordt daar bijvoorbeeld een schilderij verkocht en mensen gaan tegen elkaar opbieden. Andere lopen voorbij en denken dat het dan wel een heel bijzonder schilderij moet zijn en gaan meebieden. Uiteindelijk betaal je veel te veel voor dat schilderij en blijkt dat de andere bieders samenspande met de marktkoopman. Zij verdelen samen de winst”.
Washtrading
Bij NFT’s of crypto’s is iemand eigenaar van digitaal product en niet van iets tastbaars, zoals een munt of een schilderij. Het kan bijvoorbeeld een NFT-collectie item zijn van de Bored Ape Yacht Club of iemand heeft één Ethereum in zijn wallet. Manipulatie van de prijs wordt binnen de NFT en Cryptowereld washtrading genoemd.
Het betekent dat een koper en verkoper van een digitale asset samenwerken om de markt te manipuleren en er zelf beter van worden. Het kan bijvoorbeeld zijn dat iemand meerdere ‘dressen’ aanmaakt, waardoor iemand iets zelf kan kopen en ook weer kan verkopen. Het is natuurlijk de bedoeling dat niemand dan doorheeft dat het om één en dezelfde persoon gaat.
“Ze kunnen hier allerlei doelen mee hebben. Bijvoorbeeld om de prijs van een product omhoog te duwen. Want wat is de prijs van een NFT? Dat is het niveau van de allerlaatste verkoop. Je kunt met vrienden afspreken om iets te kopen en daarna weer te verkopen. De prijs gaat omhoog, waardoor mensen denken dat ze moeten inspringen in deze nieuwe markt”, zegt Slagter.
Hoe meer handelsvolume, hoe beter
Een andere vorm van washtrading is om meer handelsvolume te creëren. Dit geeft aan hoe vaak en hoe veel een product of asset verkocht is. Een voorbeeld hiervan is dat iemand bijvoorbeeld 5.000 NFT’s uitgeeft voor een prijs van één euro. Het handelsvolume begint op nul. Stel een investeerder of een groep vrienden besluit vervolgens in één klap al die 5.000 NFT’s op te kopen, dan is het volume in een keer gestegen naar 5.000. De markt, de handelaren en ook de handelsalgoritmes zijn er dan vaak als de kippen bij. Vervolgens worden dezelfde 5.000 NFT’s voor een hogere prijs verhandeld en kunnen de verkopers hier forse winsten op pakken.
Waarom is het volume dan zo belangrijk? Het zegt volgens Slagter iets over de markt. ”Als er weinig volume is, dan is er weinig te verhandelen. Daarom is het een heel belangrijk element. Het zegt bovendien iets over het handelsplatform. Zij concurreren onderling ook in handelsvolume. Dus als je als handelsplatform hoger in lijstjes met de beste platforms wil komen, kan washtrading daarbij helpen. Zo’n handelsplatform zou de rol van poortwachter moeten hebben, maar heeft hierin dus ook belangen”.
Washtrading is fraude
Het spreek voor zich dat washtradig verboden is. ”Het is regelrechte fraude”, zegt De Borst. Een analist op dataplatform Dune heeft aangetoond dat zo’n 58 procent van het handelsvolume in NFT’s in 2022 nep was. Tientallen miljarden waren dus pure washtrading. Een cijfer waar Slagter ook niet van opkijkt. ”Ik geloof zelfs dat dit nog maar het topje van de ijsberg is”.
Slagter: “De afgelopen jaren was de handel in NFT’s een hype. Het was een bubbel. Totale gekte. Daarin ontstaan altijd extremiteiten en fraude. Dat is nu eenmaal inherent aan het Wilde Westen bij een opkomende nieuwe technologie. Dat zagen we bijvoorbeeld ook bij de betrouwbaarheidsproblemen in de beginperiode van het internet. De lucht gaat eruit als de hype weg is. Dat merken we nu. Er is minder interesse in NFT’s, het volume daalt en de prijzen dalen. We zitten nu in de bouwperiode voor wetgeving na de hype”.
Kan er wat gedaan worden aan washtrading?
De handelsplatforms hebben soms meerdere belangen die met elkaar kunnen botsen. Als er strenge regels komen in een bepaald land, dan is de kans groot dat het platform verhuist naar een ander land waar de regels soepeler zijn. De Borst: “Zie het als handelsplatform als een casino dat aantrekkelijk is als er veel te spelen is. Dan zijn er soms ook valsspelers, maar alles beter dan een leeg casino. De handelsplatformen zien nu zelf ook in dat washtrading en volledige anonimiteit onwenselijk zijn. Daarom vragen steeds meer platformen om een identiteitscheck te doorlopen. Dit om te voorkomen dat je meerdere accounts kunt aanmaken”.
De Europese Unie is al druk bezig met het werken aan MiCa-wetgeving waarbij er nieuwe en vaste regels komen. Deze is bijna af. “Dan mogen platforms alleen actief zijn op de Europese markt als ze onder toezicht staan”, zegt Slagter. “Met actief zijn bedoel ik: als ze zich duidelijk op de Nederlandse markt richten. Bijvoorbeeld door hun website in het Nederlands aan te bieden, reclame te maken of door een iDEAL-koppeling te maken. Doe je dit allemaal niet? Dan mag je er nog wel zijn, maar dan is het aan de mensen zelf om daar niet heen te gaan. Daarvoor moeten voorlichtingscampagnes komen. Tot dat bovenstaande wetgeving is doorgevoerd is het lastig voor consumenten om washtrading te herkennen. “Consumenten zouden eigenlijk bij deze speculatieve activa moeten wegblijven. Dan heb ik het over die NFT’s of kleine muntjes die gehypet worden. Want dan kun je als consument eigenlijk beter naar het casino”, besluit Slagter.