Wat is de Gartner Hype Cycle?
De Gartner Hype Cycle is een model dat de introductie en acceptatie van technologieën visualiseert. Ontwikkeld door IT-consultant Gartner, bestaat de Hype Cycle uit vijf fasen die aangeven hoe technologieën worden ontvangen en gebruikt. Van initiële hype en overgewaardeerde verwachtingen tot desillusie en uiteindelijk duurzame toepassing, laat de Hype Cycle zien hoe de markt nieuwe technologieën doorloopt. Blockchain, een technologie die wereldwijd aanzienlijke aandacht heeft gekregen, biedt een fascinerend voorbeeld van dit model. Door het gebruik van de Hype Cycle kunnen we inzicht krijgen in hoe blockchain zijn oorspronkelijke belofte heeft waargemaakt, welke uitdagingen het heeft doorgemaakt, en hoe de toekomst eruitziet.
In dit artikel onderzoeken we de ontwikkeling van blockchain-technologie door elke fase van de Hype Cycle te doorlopen en te bekijken welke toepassingen op dit moment de meeste waarde bieden.
1. De vijf fasen van de hype cycle
Om de vooruitgang van blockchain binnen de Hype Cycle te begrijpen, is het nuttig om te beginnen met een overzicht van de vijf fasen:
- Innovatietrigger: Een nieuwe technologie wordt geïntroduceerd en genereert enthousiasme en nieuwsgierigheid, vaak onder technologische pioniers.
- Piek van opgeblazen verwachtingen: Hoge verwachtingen en mediahype zorgen voor een golf van investeringen en aandacht. Mensen geloven dat de technologie problemen op ongekende schaal kan oplossen.
- Trog van desillusie: De technologie voldoet niet aan de opgeblazen verwachtingen. Teleurstelling neemt toe en projecten mislukken, waardoor veel bedrijven en investeerders zich terugtrekken.
- Helling van verlichting: De voordelen en beperkingen van de technologie worden beter begrepen, en er ontstaan werkende toepassingen en realistische verwachtingen.
- Plateau van productiviteit: De technologie heeft zich bewezen en wordt breed geaccepteerd en geïntegreerd in bestaande processen.
2. Blockchain en de innovatietrigger
Blockchain begon zijn reis als de onderliggende technologie van Bitcoin, die in 2009 werd gelanceerd door een anonieme entiteit genaamd Satoshi Nakamoto. Bitcoin werd gezien als een gedecentraliseerd alternatief voor traditionele valuta en financiële systemen. De onderliggende blockchain-technologie bracht echter een breder potentieel met zich mee: een onveranderlijk, transparant en veilig register dat transacties en gegevens kon opslaan zonder dat er een centrale autoriteit voor nodig was.
In deze vroege fase was de technologie nieuw en onbekend. Een kleine groep techneuten en visionairs zag echter al snel het potentieel van blockchain, niet alleen voor financiën maar ook voor toepassingen in bijvoorbeeld supply chain-management, eigendomsregistratie en stemsystemen. Innovators begonnen te experimenteren met blockchain buiten het domein van Bitcoin, en er ontstonden nieuwe cryptovaluta en blockchain-platforms, zoals Ethereum, die slimme contracten introduceerde.
Wat was de belofte van blockchain in deze fase?
In de Innovatietrigger-fase werd blockchain geprezen als een revolutie die de controle weghaalde bij traditionele instellingen, zoals banken en overheden, en deze macht verdeelde onder gebruikers. Transparantie en veiligheid werden beschouwd als de belangrijkste voordelen, samen met decentralisatie. Blockchain had het potentieel om traditionele industrieën volledig te transformeren.
3. De Piek van Opgeblazen Verwachtingen
Naarmate de interesse in blockchain groeide, kwamen er honderden nieuwe projecten op de markt. De introductie van Initial Coin Offerings (ICO’s) – vergelijkbaar met beursgangen – bood start-ups de mogelijkheid om geld in te zamelen door nieuwe tokens te verkopen. Hierdoor kregen duizenden blockchain-projecten financiering, vaak met hoge beloften en weinig garanties. De media-aandacht en publieke interesse leidde tot een golf van speculatie.
In deze fase was er een enorme hype rond blockchain-technologie, vooral in de periode van 2016 tot 2018. Mensen geloofden dat blockchain in korte tijd uiteenlopende problemen kon oplossen, van grensoverschrijdende betalingen tot het elimineren van tussenpersonen in tal van sectoren. Cryptocurrencies schoten omhoog in waarde, en het enthousiasme bereikte een hoogtepunt in 2017 toen Bitcoin bijna de $20.000-grens bereikte.
Veelbelovende ideeën, weinig resultaten
Helaas konden veel projecten hun beloften niet waarmaken. Talrijke ICO’s bleken frauduleus of inefficiënt, en de meeste cryptomunten verloren snel waarde. De verwachtingen waren zo hoog dat het bijna onvermijdelijk was dat blockchain tekort zou schieten. Dit leidde uiteindelijk tot teleurstelling en het begin van de volgende fase.
4. De Trog van Desillusie
De periode van 2018 tot 2020 wordt vaak gezien als de Trog van Desillusie voor blockchain. Terwijl een groot aantal projecten faalde, daalden de prijzen van veel cryptocurrencies drastisch, en veel investeerders trokken zich terug. Blockchain werd bekritiseerd vanwege de gebreken, zoals:
- Scalabiliteit: Veel blockchains konden geen hoge transactiesnelheden aan, wat leidde tot hoge kosten en lange verwerkingstijden.
- Energieverbruik: Vooral proof-of-work blockchains, zoals Bitcoin, vereisten enorme hoeveelheden energie, wat vragen opriep over hun duurzaamheid.
- Complexiteit en interoperabiliteit: Blockchain-systemen waren moeilijk te integreren met bestaande infrastructuren, en er was gebrek aan interoperabiliteit tussen verschillende platforms.
In deze fase verloren veel mensen vertrouwen in blockchain en werd de technologie gezien als overschat. Dit markeerde echter ook het begin van een noodzakelijke realiteitscheck. Terwijl veel projecten mislukten, bleef een kern van bedrijven en ontwikkelaars werken aan de verbetering en praktische toepassingen van blockchain.
5. De Helling van Verlichting
Na de aanvankelijke teleurstelling begonnen de voordelen en beperkingen van blockchain beter te worden begrepen. Vanaf ongeveer 2020 werd de focus verlegd van speculatie naar het ontwikkelen van werkende toepassingen en het oplossen van bestaande problemen.
Enkele blockchain-toepassingen die nu worden gewaardeerd zijn:
- Supply Chain Management: Blockchain wordt steeds meer gebruikt voor het volgen en valideren van goederen in de toeleveringsketen. Bedrijven zoals IBM en Maersk hebben blockchain-initiatieven gelanceerd om transparantie en efficiëntie te verbeteren.
- Financiële Diensten (DeFi): Gedecentraliseerde financiële toepassingen zoals Decentralized Finance (DeFi) bieden financiële diensten zonder tussenkomst van traditionele banken. Dit omvat leningen, verzekeringen en handelsplatforms.
- Slimme Contracten en NFT’s: Ethereum en andere platforms hebben smart contracts en non-fungible tokens (NFT’s) ontwikkeld, die het mogelijk maken om digitale eigendom vast te leggen op een blockchain. Dit is vooral populair in de kunstwereld, waar digitale kunstwerken als NFT’s worden verhandeld.
In deze fase wordt blockchain nog steeds met enige voorzichtigheid bekeken, maar de technologie toont steeds meer praktische voordelen. Er wordt hard gewerkt aan schaalbare en energiezuinige oplossingen, zoals proof-of-stake (PoS)-blockchains, die aanzienlijk minder energie verbruiken dan traditionele blockchains.
6. Het Plateau van Productiviteit: Blockchain’s Toekomstige Toepassingen
Naarmate blockchain steeds meer praktische toepassingen krijgt, begint het de Plateau van Productiviteit-fase te bereiken. Volgens Gartner zullen specifieke blockchaintechnologieën, zoals stablecoins en blockchain-wallets, binnen twee jaar mainstream worden en veel breder worden gebruikt.
Toepassingen die naar verwachting snel volwassen worden:
- Stablecoins: Stablecoins, zoals USDT en USDC, zijn cryptovaluta die gekoppeld zijn aan traditionele valuta zoals de dollar. Dit maakt ze minder volatiel dan andere cryptomunten, waardoor ze beter geschikt zijn voor dagelijkse betalingen en grensoverschrijdende transacties.
- Blockchain-wallets: Digitale wallets zijn essentieel voor het beheer van cryptocurrencies en andere digitale activa. Wallets evolueren snel om gebruiksvriendelijker te worden, wat bijdraagt aan bredere acceptatie.
- CBDC’s (Central Bank Digital Currencies): Centrale banken experimenteren met digitale valuta, oftewel CBDC’s. Deze nieuwe vorm van geld kan uiteindelijk blockchain-achtige technologie gebruiken voor verbeterde efficiëntie en veiligheid binnen nationale en internationale financiële systemen.
7. Conclusie: Lessen uit de Blockchain Hype Cycle
Blockchain heeft een volledige cyclus doorlopen, van initiële hype en overschatting tot teleurstelling en nu duurzame toepassing. Dit proces heeft waardevolle lessen opgeleverd voor zowel de technologie als de industrie:
- Realistische Verwachtingen: Blockchain is geen oplossing voor alles, maar het biedt waardevolle voordelen in specifieke toepassingen, zoals supply chain management, DeFi en digitale eigendomsregistratie.
- Schaalbaarheid en Energiegebruik: De technologie moet schaalbaar en energiezuinig zijn om op grote schaal te worden geaccepteerd. Innovaties zoals proof-of-stake helpen bij het oplossen van deze problemen.
- Blijvende Innovatie: Blockchain blijft zich ontwikkelen, en nieuwe toepassingen zullen blijven op
duiken naarmate de technologie volwassen wordt.
Met het groeiende aantal toepassingen en de toenemende acceptatie in verschillende sectoren is blockchain nu niet alleen een onderwerp van speculatie, maar een werkbare technologie met veel potentieel. De Hype Cycle laat zien dat de ontwikkeling van blockchain een lange termijninspanning is en dat, hoewel de eerste verwachtingen overdreven waren, de technologie een blijvende impact zal hebben op vele industrieën.
